HỢP ĐỒNG TƯƠNG LAI (FUTURES) HOẠT ĐỘNG RA SAO? HIỂU ĐÚNG ĐỂ ĐẦU TƯ HIỆU QUẢ

1. HỢP ĐỒNG TƯƠNG LAI LÀ GÌ?

Hợp đồng tương lai (Futures Contract) là một thỏa thuận giữa hai bên để mua hoặc bán một loại tài sản tại một mức giá cố định vào thời điểm xác định trong tương lai
Điểm đặc biệt là việc thanh toán và giao nhận không diễn ra ngay lập tức, mà được thực hiện khi hợp đồng đến ngày đáo hạn

Nói cách khác, bạn có thể “đặt cược” vào việc giá của hàng hóa, chỉ số hay tài sản nào đó sẽ tăng hoặc giảm trong tương lai, và kiếm lợi nhuận nếu dự đoán đúng hướng

Các loại tài sản thường được giao dịch trong hợp đồng tương lai bao gồm:

Hàng hóa: dầu thô, vàng, bạc, cà phê, đồng, lúa mì, cao su, khí tự nhiên

Chỉ số tài chính: VN30, S&P 500, NASDAQ

Tiền tệ: USD, EUR, JPY...

Lãi suất và năng lượng, cùng nhiều sản phẩm khác

Điểm hấp dẫn của thị trường này nằm ở đòn bẩy tài chính – cho phép nhà đầu tư tham gia với số vốn ban đầu nhỏ nhưng có thể kiểm soát giá trị giao dịch lớn hơn nhiều lần. Tuy nhiên, chính yếu tố này cũng khiến futures trở thành thị trường vừa có cơ hội lớn, vừa tiềm ẩn rủi ro cao.

2. HỢP ĐỘNG TƯƠNG LAI HOẠT ĐỘNG NHƯ THẾ NÀO?

CƠ CHẾ GIAO DỊCH VÀ KÝ QUỸ

Hợp đồng tương lai được niêm yết và giao dịch trên Sở Giao dịch Hàng hóa, tại Việt Nam là Sở Giao dịch Hàng hóa Việt Nam (MXV). Mọi hợp đồng đều được chuẩn hóa về:

Quy mô hợp đồng (số lượng hàng hóa quy định sẵn)

Ngày đáo hạn cụ thể

Chất lượng hàng hóa

Bước giá và đơn vị yết giá

Quy định về ký quỹ, thanh toán

Nhà đầu tư muốn tham gia phải nộp ký quỹ ban đầu (Initial Margin) — thường chỉ bằng 3–10% giá trị hợp đồng. Điều này giúp tăng sức mua và tối ưu vốn, ví dụ: chỉ cần vài triệu đồng ký quỹ là có thể tham gia giao dịch hợp đồng trị giá hàng chục triệu đồng

Nhờ vậy, futures trở thành kênh đầu tư linh hoạt, phù hợp cả với nhà đầu tư nhỏ lẻ, nhưng vẫn đảm bảo tính minh bạch vì được quản lý chặt chẽ qua hệ thống MXV và các thành viên môi giới được cấp phép.

CÁCH GHI NHẬN LÃI/LỖ HẰNG NGÀY (MARK-TO-MARKET)

Sau khi mở vị thế, mỗi ngày thị trường sẽ cập nhật giá mới của hợp đồng tương lai. Hệ thống tự động so sánh giá mới với giá bạn mở lệnh để tính lãi hoặc lỗ trong ngày

Ví dụ:

Bạn mua (Long) hợp đồng dầu thô ở mức 80 USD/thùng

Cuối ngày, giá hợp đồng tăng lên 82 USD → bạn lãi 2 USD/thùng

Nếu giá giảm về 78 USD → bạn lỗ 2 USD/thùng

Khoản lãi hoặc lỗ này được cộng hoặc trừ ngay vào tài khoản ký quỹ, nên nhà đầu tư luôn biết chính xác trạng thái của mình. Nếu tài khoản giảm xuống dưới mức ký quỹ duy trì (Maintenance Margin), hệ thống sẽ phát lệnh gọi ký quỹ bổ sung (Margin Call).

ĐÁO HẠN VÀ TẤT TOÁN HỢP ĐỒNG

Khi đến ngày đáo hạn, hợp đồng tương lai có thể được xử lý theo hai cách:

Tất toán bằng tiền mặt: chỉ thanh toán phần chênh lệch lãi/lỗ giữa giá mở và giá đáo hạn, không cần giao nhận hàng thật

Giao nhận hàng hóa thực tế: thường áp dụng cho các sản phẩm vật chất như dầu, ngô, cà phê...

Tuy nhiên, đa số nhà đầu tư cá nhân sẽ đóng vị thế trước ngày đáo hạn, tức là bán lại hợp đồng đã mua hoặc mua lại hợp đồng đã bán để chốt lời/lỗ — thay vì nhận hàng thật.

3. AI THAM GIA THỊ TRƯỜNG HỢP ĐỒNG TƯƠNG LAI?

Thị trường này thu hút nhiều nhóm nhà đầu tư với mục tiêu khác nhau, bao gồm:

Nhà đầu cơ (Speculators): tìm kiếm lợi nhuận từ biến động giá trong ngắn hạn. Họ dự đoán xu hướng giá tăng/giảm và mở vị thế tương ứng

Nhà phòng ngừa rủi ro (Hedgers): là doanh nghiệp sản xuất, xuất nhập khẩu muốn cố định giá hàng hóa để bảo vệ lợi nhuận trước biến động giá

Ví dụ:
Một công ty sản xuất cà phê tại Việt Nam lo ngại giá cà phê thế giới có thể giảm trong 3 tháng tới. Họ có thể bán hợp đồng tương lai cà phê ngay hôm nay để khóa giá bán. Dù giá thực tế có giảm, họ vẫn thu được lợi nhuận ổn định nhờ hợp đồng futures

Tương tự, một nhà đầu tư tin rằng giá dầu sẽ tăng có thể mua hợp đồng tương lai dầu thô, và nếu dự đoán đúng, họ có thể bán lại hợp đồng với giá cao hơn để hưởng chênh lệch.

4. ƯU ĐIỂM NỔI BẬT CỦA HỢP ĐỒNG TƯƠNG LAI

CƠ HỘI SINH LỜI LINH HOẠT

Nhà đầu tư có thể kiếm lợi nhuận cả khi giá tăng lẫn khi giá giảm, nhờ cơ chế giao dịch hai chiều (Long/Short). Đây là điểm khác biệt lớn so với cổ phiếu truyền thống chỉ có thể kiếm lời khi giá tăng.

ĐÒN BẨY TÀI CHÍNH CAO

Nhờ chỉ cần ký quỹ một phần nhỏ giá trị hợp đồng, nhà đầu tư có thể tối ưu nguồn vốn và khuếch đại lợi nhuận. Tuy nhiên, đòn bẩy cao cũng kéo theo mức độ rủi ro lớn hơn.

MINH BẠCH VÀ AN TOÀN PHÁP LÝ

Tại Việt Nam, thị trường hợp đồng tương lai hàng hóa được quản lý bởi Bộ Công Thương thông qua Sở Giao dịch Hàng hóa Việt Nam (MXV). Mọi giao dịch đều được giám sát, đảm bảo tính công bằng, minh bạch, và hợp pháp.

THANH KHOẢN CAO – GIAO DỊCH NHANH

Hợp đồng tương lai được giao dịch trên sàn quốc tế có khối lượng lớn và tính thanh khoản cao, giúp nhà đầu tư dễ dàng mở hoặc đóng vị thế trong vài giây.

5. NHỮNG RỦI RO CẦN LƯU Ý KHI GIAO DỊCH FUTURES

BIẾN ĐỘNG GIÁ MẠNH

Thị trường hàng hóa quốc tế thường biến động theo tin tức, chính sách, thời tiết, địa chính trị… khiến giá có thể tăng giảm mạnh trong thời gian ngắn. Nếu dự đoán sai, thua lỗ có thể xảy ra nhanh chóng.

ĐÒN BẨY TÀI CHÍNH HAI LƯỠI

Dù giúp tăng lợi nhuận, đòn bẩy cũng phóng đại rủi ro. Một biến động nhỏ ngược chiều có thể khiến tài khoản giảm mạnh hoặc bị gọi ký quỹ bổ sung.

CẦN KIẾN THỨC VÀ KỶ LUẬT

Đầu tư futures không phải trò may rủi. Nhà đầu tư cần hiểu rõ sản phẩm, biết quản trị rủi ro, đặt lệnh cắt lỗ hợp lý, và có chiến lược rõ ràng thay vì chạy theo cảm xúc.

6. LÀM THẾ NÀO ĐỂ BẮT ĐẦU GIAO DỊCH HỢP ĐỒNG TƯƠNG?

Nếu bạn mới tìm hiểu, hãy bắt đầu với 3 bước cơ bản:

Tìm hiểu kiến thức nền tảng: hiểu rõ cách futures vận hành, cách tính ký quỹ, giá trị hợp đồng và yếu tố ảnh hưởng đến giá hàng hóa

Chọn đơn vị môi giới uy tín: nên giao dịch qua thành viên chính thức của Sở Giao dịch Hàng hóa Việt Nam (MXV) để đảm bảo minh bạch và hợp pháp

Thử nghiệm với vốn nhỏ: bắt đầu bằng hợp đồng mini hoặc nano để làm quen, học cách phân tích thị trường và quản lý cảm xúc

Đây là giai đoạn quan trọng giúp nhà đầu tư tránh sai lầm tốn kém khi mới bước vào thị trường phái sinh.

7. KẾT LUẬN: HIỂU ĐÚNG ĐỂ ĐẦU TƯ THÔNG MINH

Hợp đồng tương lai là công cụ tài chính mạnh mẽ, mang lại cơ hội sinh lời và khả năng phòng ngừa rủi ro hiệu quả cho cả nhà đầu tư cá nhân lẫn doanh nghiệp. Tuy nhiên, để thành công, bạn cần:

Hiểu rõ nguyên tắc hoạt động, ký quỹ và cơ chế lãi/lỗ

Theo dõi diễn biến giá hàng hóa và tin tức quốc tế

Giao dịch qua sàn được cấp phép chính thức, đảm bảo an toàn và minh bạch

Tóm lại: Futures không chỉ là cuộc chơi của chuyên gia. Nếu nắm vững kiến thức và có chiến lược rõ ràng, đây có thể trở thành công cụ đầu tư thông minh, hiện đại và đầy tiềm năng trong thời đại tài chính toàn cầu.

Đường dây nóng: 0396.393.393 (Zalo, Telegram)

Email: pnx.edu@gmail.com

Trang web: www.pnx.edu.vn